Junggoluqlar pul xejleshte pixsiqliq qilmaydighan boluwidi, dunya jamaetchilikining közliri alachekmen bolup ketti. Xelq'ara eysh-ishret buyumliri jem'iyitining 3-aydiki jakarnamiside bultur junggoluqlarning 9 milyard 400 milyon dollar xejlep eysh-ishret buyumliri sétiwélip yaponiyeliklerdin qalsila dunyadiki 2-chong eysh-ishret buyumliri istémalchiliridin bolup qalghanliqi körsitildi. Jakarnamide, dunyadiki eysh-ishret buyumlirining %27.5 Ini junggoluqlar sétiwalghanliqi, junggoluqlarning bu jehettiki 1-likni qolgha keltürüshi peqet waqt mesilisila bolup qalghanliqi hem 2015-yili junggoluqlarning bu orunni igileydighanliqi qeyt qilindi.
Pütkül dunya «junggoluq baylarning heriketliniwatqanliqi» gha köz tikmekte. Junggoluq baylarning tompayghan chöntiki heqiqeten junggoning yüzini yoruq qildi. Emma bu «aldin béyighan baylar» néme üchün eysh-ishret buyumlirigha pul xejleshte sepning aldida turup xeyr-saxawet qatarliq nurghun ijtimaiy parawanliq ishlirida sükütte turuwalidu?
Oylap baqayli, junggoluqlarning yilliq otturiche kirimi 4000 dollargha yetmeydu, gherbiy junggo yenila namratliq azabini tartiwatidu, junggoda qanchilighan oqushsiz balilar we namrat aililer bar? Junggoning omumiy iqtisadiy sewiyisi, bayliq zapisining amérika, yawropa we yaponiye qatarliq tereqqiy tapqan eller bilen bolghan perqi az emes. Gerche junggoluq baylarning emeliy küchi éshiwatqan bolsimu emma yawropa, amérika, yaponiye qatarliq ellerning baylirigha sélishturghanda perq nahayiti zor. Emma bu «aldin béyighanlar» özlirining eysh-ishret buyumlirini köpeytken bilen ijtimaiy ishlargha pul, küch chiqirishqa kelgende qandaqtu birer iane paaliyitining meydan'gha kélishini kütüshüp turuwalidu.
Peylasop soqrat «nawada bir adem özining bayliqi bilen iptixarlinidighan bolsa, undaqta biz uning bayliqidin qandaq paydiliniwatqanliqini éniqliwélishimiz, andin uni maxtashning zörüriyiti bar-yoqliqini qarar qilishimiz kérek» dégen iken. Biz amérikaliq baylarning öz bayliqidin qandaq paydilinidighanliqigha qarap baqayli : amérikidiki nurghun uniwérsitét, doxturxana, muzéy, muzika zali hetta tömüryollar sodigerlerning yardem-medetliri bilen qurulghan yaki yürüshken, shunga amérikada sodigerler «ijtimaiy medetkarlar» depmu terplinidu.
Bizning dölet siyasitimiz birqisim kishilerni, birqisim rayonlarni aldin béyitish, shu arqiliq tereqqiyati arqida qalghan rayonlarning tereqqiyatigha yardem bérish emesmu? Burunqisini qoyup köz aldimizdiki shyanggangliq baylargha qarap baqayli: li jyachéng, shaw yifu, xo yingdung qatarliqlar jamaet parawanliqi ishlirigha tolimu qiziqidu.
Néme üchün junggoluq baylarning bundaq ijtimaiy mes'uliyetchanliqi kemchil? Bu mesilige Bil Geytismu diqqet qilmay qalmidi, u bultur Dawostiki (Shwédsariyede)dunya iqtisad munbiri ötküzülüwatqan mezgilde junggoluq baylargha baha bérip «bir qisim junggoluqlar muweppeqiyet qazandi, méning nezerimde bu ademni hayajan'gha salidighan ish. Emma junggoluq baylar amérikaliq baylargha oxshash öz bayliqi we waqtini yardemge eng éhtyajliq kishiler üchün béghishliyalamdu? Buni közitishke toghra kélidu» dégen.
(Terjiman Erkman , 2010-yil 3-ayning 11-künidiki «yershari waqt géziti»)
Calendar
Sun Sep 13 2015, 15:12 by 
Mawzu: Aldin Béyighanlar , Oylap Baqsanglarchu ? 