Emetjan muhemmet erkzat
Shé'ir __ melum hadise yaki shey'i kishi qelbige aram bermigenliktin, aptur chongqur tepekkür qilish , keng tesewur qilish netijiside qelbining ichki qatlamliridin wolqandek étilip chiqqan nidalarni ötkür emma yarqin söz-ibarilerdin paydilinip belgilik wezin, rétim, qapiye shekilliri bilen mujessemlep barliqqa keltüridighan eng ixcham , eng qedimiy edebiy zhanirdur. Shé'irni hewes üchün yaki dorap yézish tolimu bimenilik. Öz muddi'asini shé'ir bilen ipade qilimen dep mejburi zoruqup yézishtin yaxshi netije chiqmaydu. Sözge bay bolmighan,tarixi bilimi mol bolmighan,tepekküri chuwalchaq,meqsidi ghuwa bolghan kishi shé'ir yazimen dep aware bolmisimu bolidu. Chünki shé'ir tepekkür we tesewurning mehsuli. Yaxshi yézilghan shé'irlar bolsa yazghuchigha aram bermeywatqan melum hadislerning teb'i yusunda melum wezin yaki turaq bilen güzel misralargha tizilishidin ibaret. Bundaq shé'irlarda yasalmiliq, zoruqush, chuwalchaqliq, chüshniksizlik...Qatarliq shé'irgha muxalip amillar uchirap ketmeydu.
Muhebbet shé'irlirida oghullirimiz yighlangghu sözlerni bihude ishlitishtin, qizlar bolsa meshuqini uchiratsa héch nersisini ayimay qosh qollap tutquzwétidighandek mezmundiki misralarni yézishtin saqlinishi kérek dep qaraymen.
Tenbih,nesihet mezmunidiki shé'irlarda«tamaq yimise qosaq ach qalidu,düshenbining keynidin seyshenbe kélidu...» digendek eng addi bolghan turmush qanuniyetlirnimu qayta -qayta tilgha élip, oqighan kishini zériktürüp qoyushtin saqlinish kérek.
Shé'irda melum tepekkür chongqurluqi,tesewur kengliki, bedi'i maharet(til ishlitishtiki ustuluq) we melum shekil bolishi kérek. Shundaq bolghandila bu shé'ir muweppiqiyetlik chiqidu. Mezmuni yaxshi, tepekküri chongqur, ishlitilgen sözliri serxil bolsimu, melum shekil tallanmisa xuddi niyti durus bolsimu özini tashliwetken körümsiz ademge oxshap qalidu. Oqurmen'ge bedi'i zoq bérelmeydu. Shé'irning shekili wezin,turaq, tep'il, behri, qapiye qatarliqlar bilen gewdilinidu.
Shé'irning birinchi sherti wezindur.
__ xelq'ara atalghuda «wezin»ni« ritim» deydu.Shé'iriyet adette wezin itibari bilen «barmaq wezni»,«aruz wezni» dégen ikki türge bölünidu.
Turaq
Shé'irning misrasi ichidiki qanuniyetlik toxtash (pa'uza) bolup, bu shé'irda ahangdarliq tuyghusini peyda qilidighan bir amil.
Aruz wezni
«aruz» shé'irning «mizani»(ölchimi)dégenlik bolidu.
Tep'il(«pede»)
Shé'irdiki ahang pedisi démektur.Aruz wezin'ge sélin'ghan shé'irning tüzülishide 8 asasiy tep'il bolidu. Bular: ①fe'ulun; ②fa'ilun;③mefa'ilun; ④fa'ilatun; ⑤mustef'ilun; ⑥mef'ulatun; ⑦mufa'eletun; ⑧mutefa'ilun;
Bu tep'iller köpeytilip 10 gha yetküzülgen we emiliy istimal jeryanida téximu shaxlitilip 66 ge hetta 85 ke yetküzülgen.
Behri
Tep'illerning qoshulishi bilen behri shekillinidu.Behrilerning ipadilinish shekli asasen töwendikiche:
Behri tewil: fe'ulun mefa'ilun fe'ulun mefa'ilun
Behri medid: fa'ilatun fa'ilun fa'ilatun fa'ilun
Behri besit: mustef'ilun fa'ilun mustef'ilun fa'ilun
Behri kamil: mutefa'ilun mutefa'ilun mutefa'ilun
Behri wafir: mufa'eletun mufa'eletun fe'ulun
Behri hezej: mefa'ilun mefa'ilun mefa'ilun mefa'ilun
Behri rejez: mustef'ilun mustef'ilun mustef'ilun mustef'ilun
Behri remel: fa'ilatun fa'ilatun fa'ilatun fa'ilatun
Behri seri' : mufte'ilun mufte'ilun fa'ilun
Behri munseri' : mustef'ilun fa'ilatun fa'ilatun
Behri hefiq: mutefa'ilun mutefa'ilun
Behri muzari' : mefa'ilun fa'ilatun mefa'ilun
Behri muqtezeb: fa'ilatun mufte'ilun fa'ilatun mufte'ilun
Behri mujtes: mufa'elun fe'eletun mufa'elun fe'eletun
Behri mutedarik: fa'ilun fa'ilun fa'ilun fa'ilun
Behri muteqarip: fe'ulun fe'ulun fa'il fe'ulun
Bu behrilerning her biri yene birqanche shekillerge bölinidu.Uzun behrilerde shé'irlarning misraliri köpinche 13 16 boghumluq kélidu. Qisqa behrilerde bolsa 7 12 bughumluq kélidu.
Behri tewil:
Her misra 14 bughumdin terkip tapidu.Ikki bölekke bölinip oqilidu,her böliki 7 bughum,birinchi turaq 3 bughum,ikkinchi turaq 4 bughum. Buning tep'ili:
Fe'ulun mefa'ilun/ fe'ulun mefa'ilun
Misal:
Kiydim képinek tonni/ gülxanda yatarmen dep,
Aldim ya bilen oqni/ düshmenni atarmen dep.
(xelq béyti)
Qan bilen buyap yipni ,keshtilendi bu xétim ,
Ger yitik bolsa xétim ,ada bulatti xizmitim .
(qehriman qiz dilberning l.Mutellip turmidiki chéghida uninggha yazghan xéti «qaynam örkishi»romanidin )
Behri medid:
Her misra 14 boghum bolup, ikki bölekke bölinidu, her böliki 7 bughum,birinchi turaq 4 bughum, ikkinchi turaq 3 bughum. Buning tep'ili:
Fa'ilatun fa'ilun/ fa'ilatun fa'ilun
Misal:
Bir yaxshigha bir yaman/ her jayda bar yari-yar,
Ikki yaxshi bir bolghan/ qeyerde bar yari-yar.
(xelq béyti)
Shunche küttüm bilmiding / amriqim boldum junun.
Qanche yillap qiyniding /zarlinip boldum zebun.
(e.Muhemmet erkzat shé'iri «hijran derdi»din)
Behri remel:
Her misrada 8 bughumluq ikki bölek, her böliki 4 bughumluq 2 turaq bolup jem'i 16 bughumdin terkip tapqan. Buning tep'ili:
Fa'elatun fa'elatun/fa'elatun fa'elatun
Misal:
Zémistan körmigen bulbul /baharning qedrini bilmes,
Japani chekmigen ashiq/ wapaning qedrini bilmes.
(xelq béyti)
Wetenning bir gülidursen /xushnawa bulbulidursen,
Tiling tatliq shékerdinmu / jan'gha ming ming hozurdursen.
(e.Muhemmet erkzat shé'iri «tipik uyghur qizidursen»din)
Bu(behri remel)ning yene bir xili her misrasi 4 turaq,1-,2-,3- turaqliri 4 bughum,4-turaq 3 bughumdin jem'i 15 bughumdin terkip tapqan. Buning tep'ili:
Fa'elatun fa'elatun fa'elatun fa'elun
Misal:
Kimki ölmestin burun bilmes bu janning qedrini,
Kim öler haletke yetse shu bilur jan qedrini.
(xelq béyti)
Ötti tarix , ötti yillar , istibidatlar ötti köp ,
Jeng chilishlar yalqunida chiqti sansiz qehriman .
Ey ana yer pak muqeddes sende bizning janimiz ,
Söygü mihring we sütüngdin pütti bizning qanimiz .
(memtili ependining izchilarni bashlap mehmud shijanggha dokilat bergen chaghda dikilamatsiye qilghan shé'iridin élindi )
Yene bir shekli : her misra 4 turaq her turaq 4 bughum bolup jem'i 16 bughumdin tüzilidu.Buning tep'ili:
Mefa'ilun mefa'ilun mefa'ilun mefa'ilun
Misal:
Barargha yolliring bolsun,yanargha hemriying bolsun,
Séningdek nazinin yargha méningdek qulliring bolsun.
(xelq qoshiqi)
Behri rejez:
Tep'ili:
Mustef'ilun mustef'ilun mustef'ilun mustef'ilun
Yene bir xili:
Mufte'elun mefa'ilun mufte'elun mefa'ilun
Behri muqtezeb
Buningda misradiki birinchi bölek 7 bughum ikkinchi bölek 8 bughum jem'i 15 bughum bolidu.Buning tep'ili:
Fa'ilun mufte'ilun mufte'ilun mufte'ilun
Misal:
Taghmu taghlardin égiz arghu bulaqning taghliri,
Üstünide qar yatadur astinida baghliri.
(xelq béyti)
Qisqa behriler:
Behri seri' :
Bu behride 11 bughum bolup ,1-,2-turaqlar 4 bughumdin,3-turaq 3 bughumdin tüzlidu. Buning tep'ili:
Mustef'ilun mustef'ilun fa'ilun
Misal:
Nechche kündur kömedim yarim seni,
Senmu hergiz yad etmeding hergiz meni.
(gumnam)
Behri muteqarib:
Dunyawi meshhur eser «qutadghubilik» del aruz weznining muteqarib behride yézilghan.
Tep'ili:
Fe'ulun mefa'ilun mustef'ilun
Yene bir xili:
Fe'ulun fe'ulun fa'il fe'ulun
Behri hefif:
Buningda misra 10 bughumdin tüzlidu.Tep'ili:
Mutefa'ilun mutefa'ilun
Yaki:
Mufa'iletun mufa'iletun
Behri muzari' :
12 bughumdin tüzülgen bolup,jem'i 3 turaq her bir turaq 4 bughum bolidu.Tep'ili:
Mefa'ilun fa'ilatun mefa'ilun
Yaki:
Mutefa'ilun fa'ilun mefa'ilun
Shekilning ikkinchi sherti qapiye.
Qapiye ach qapiye toq qapiye dep ikki türkümge bölinidu.
Toq qapiye :
Teleppuz qilinish orni we usuli oxshash tawushlardin tüzülgen qapiye toq qapiyedur.
Toq qapiye üchün misal:
Gaz saz yaz ghaz
Dez bez gez sez
Iz biz tiz qiz
Böz köz söz öz
Ach qapiye:
Terkiwidiki suzuq tawushlar oxshash bolsimu üzük tawushlar oxshash bolmisa yaki jüplük tawush bolmisa bu ach qapiyedur.
Meslen:
Atap sanap
Pelwan qehriman
Keldi ketti
Qosh qapiye(radif):
Ishret küni ey dilber desht erdi chimen sensiz,
Bagh ichire qizil güller baghrimgha tiken sensiz.
Hösnüng nuri tap etse jennet körinur dozax,
Wesling yoq ése qilmam jennetni weten sensiz.
Ghem oyi kawap eyler hijringde chiqarghan dud,
Ishq ehli meshamigha chün mushki xoten sensiz.
(gumnam)
Künde séni xosh qilghanni dost déme,
Düshminingge dost bolghanni dost déme.
Bay chéghingda etirapingda chörgilep,
Namratlashsang ayrilghanni dost déme.
(e.Muhemmet erkzat roba'iliridin)
Izchil qapiye:
Bir parche shé'irda qapiye qilin'ghan sözler bashtin axirghiche bir xil yaki jüplük tawushlardin tüzülgen bolsa izchil qapiye bolidu. Mesilen:
...................A
...................A
...................B
...................A
Beziler qandaqtur malu-dunyawaz,
Beziler yalghandin qilar jilwe-naz.
Beziler qish yitip ghal-ghal titirise,
Beziler deydiken«boldi bahar yaz».
(e.Muhemmet erkzat roba'iliridin)
Almash qapiye:
Mesilen:
................... A
...................B
...................A
................... B
Qara dimek qar-boran,jut-shiwrighandur,
Egri-toqay hayatning eynen simowli.
Qara dimek el üchün chekken pighandur,
Bextlik bu hayatning yiltizi-huli.
(e.Muhemmet erkzat parchiliridin)
Ichki qapiye:
Wezni we misraliri uzunraq shé'irlarda misra bölünüp oqulidighan jaydiki sözlerning ahangdash bolup kélishi ichki qapiye diyilidu.Mesilen:
«téli,chéli» atilip,«turanlar»dep danglinip,
Tulpar minip jeng qilip,bargah qurghan men idim.
«attila»ni bash qilip,büyük «hun» dep maxtilip,
Bu dunyani aylinip,zeper quchqan men idim.
(e.Muhemmet erkzat shé'iri «men idim»din)
Ehli nezer shiwesini söz bilur,
Nuri beser miwesini köz bilur.
(xarezmi)
Misra :
Sözlerning muntizim bir qatiri dégenlik bolidu.
Béyit:
Pütün bir tepekkürni aydinglashturup béridighan ikki misra bir béyt bolidu.
Shé'irning türliri:
Mezmun jehettin lirik shé'ir we ipik shé'ir dep ikki türge bölinidu.
Lirik shé'ir: uningda mukemmel weqelik hem shexsi obraz bolmaydu.Ésil lérikiliq shé'ir shu zaman rohining inkasi.
Ipik shé'ir: ipik (qissiy)shé'irda omumen lérika asas qilinmaydu belki weqe asas qilinidu.Shexislerni skretlesh we shey'ilerni teswirlesh hikaye-romanlardikidek (nesiri eserdikidek) inchike tepsiliy bolmaydu.
Qoshaq –béytlar:
Bu tür xelq éghiz edebyatining eng qedimki we keng tarqalghan türi,bed'iy edebiyatning anisi.
Ghezel:
Hazirqi istimal menisi boyiche aa, ab, acyeni
............................A
.............................A .
............................B
............................A ,
.............................S
............................ A
...
Sheklide qapiyelinidighan we 3 béyttin 14 béytkiche bolghan lérikiliq shé'ir ghezel déyilidu.Ghezel adette aruz wezinde yézilidu.Ghezelning axirigha sha'ir öz namini yaki texellusini kirgüzidu.
Misal:
Shunche küttüm bilmiding amriqim boldum junun.
Qanche yillap qiyniding,zarlinip boldum zebun.
Shul wisaling derdidin changqidim mangdim uzaq,
Izlidim köp tapmidim örtiner jan künu-tün.
Bir ewetkin xet-xewer ah yürekim tolghinar,
Dexli qilmaq xijalet,bolmighay könglüng tügün.
Yar jamaling shunche uz,oxshitay qelbing bulaq,
Bulaqingdin su ichip,yashnisam deymen shu kün. .
Ghem yémestin yashighin xush bolup yür hemme waq,
Renjimesmen bermiseng yürekingdin bir sorun.
Chünki«tashni tangghili bolmighanchün tayaqqa » ,
Zorlimasmen ey janan ,chaplinishqa ne orun?
Köydi qelbim dilreba shunche yillar qiyniding,
Qara hijran derdi tartar erkzating ne üchün?
(e.Muhemmet erkzat shé'iri «hijran derdi»)
Mesnewi:
Her ikki misra birxil qapiyide kélidighan shé'iri shekil.Uzunraq shé'ir yazghanda qapiyeni erkin tallash üchün bu shekilni qollansa bolidu.Yüsüf xas hajip qutadghubilikni mushu shekilde yazghan.Mesilen: aa , bb, cc...
...............................A
...............................A
...............................B
...............................B
...............................S
...............................S
Misal:
Silerde bar ejep bir xil eyibler ,
Neshe , haraq , epiyundek keyipler ,
Oynaysiler qeghez qimar digenni ,
It yimeydu siler nan dep yigenni ,
Tenqid qilduq exlaqingiz tuzuler ,
Tüzelmise sizdin ümid üzuler ,
Neshe tartip renggingizde hich qan yoq ,
Shunga sizde ademge xas wijdan yoq ,
Toghra ménging , ülge éling bizlerdin ,
Ehli weten bizar boldi sizlerdin ,
(memtili ependi‹tewfiq› shé'iri «tenqid»)
Roba'iy:
Her bir koblit bir pütün musteqqil pikirge ige bolidu.Aruz wezinning qisqaraq behride yézilidu.1-,2- we 4-misraliri qapiydash kélidu(abaa).
Alahide eskertish kérekki,roba'iy sheklide qapiydash yézilghan tötlük hemmisi roba'iy boliwermeydu.
Misal:
Östürdi qoynida méni shu tupraq,
Ölsemmu, manga u bolghusi yümshaq,
Shu weten ishqidin ulugh néme bar?
Sighmaydu köngülge bölek ishtiyaq.
(abduréhim ötkür roba'iliriain)
Tuyuq:
Toyuwalmaq dégen menide bolup,qapiyelen'güchi sözler shekil we teleppuzda oxshash bolidu (lékin mena jehettin oxshimaydu). Bumu tötlük shé'ir shekli.
Misal:
Chélish pükle düshmenni örte otqa yaq!
Yépish ghalibiyetke,sa'adetke körek yaq!
Keskin minut yétip jan'gha kelse imtihan,
Déme hergiz qurban béreymu - yaq?!
(lutpulla mutellip)
Murebbe:
Bumu tötlük shé'ir shekli. Qapiye formulisi: abaa yaki baba yeni shé'irda bashtin ayaq hemme kobltida 1-,2- we 4- misraliri qapiydash yaki 1-,3-misraliri hem 2-,4-misraliri qapiydash kélidu.Bir shé'irda abaa yaki baba sheklini arlash qollunushqa bolmaydu.
1- misal:
Gülüm achilay deydu,
Bashqa sanchilay deydu.
Yarimning yurek oti,
Ten'ge yamishay deydu.
Yarim manga naz qilur,
Külüp méni mest qilur.
Yar qedrini bilmeysen,
Zémistanni yaz qilur.
Yar derdide xun bolduq,
Tügmenlerde un bolduq.
Qorqunchungdin qattiq tash,
Birlishelmey qum bolduq.
Yash telepler uxlashma,
Yar yolida putlashma.
Yarim üchün jan pida,
Qedimingge ming tilla.
Gheyret gülüm achilghil,
Himmet yolum achilghil.
Yarim üchün bersem jan,
Qachan bolsa bir ölüm.
(abduxaliq uyghur shé'iri « achil»)
2-misal: abduxaliq uyghur shé'iri «oyghan»...
3-misal:
E.Muhemmet erkzat shé'iri «sen yénimgha kelgendin béri»
Qachan kelding tamxoshnam bolup,
Shundin béri aramim «buzuq».
«nimishqa?» dep sorawatamsen,
«meynet»kensen,awazing boghuq.
Durus emes iken niyiting,
Men saddini aldap ögending.
«xosh-xosh»bilen meyler sunmisam,
Betnam chaplap manga hürpeyding.
«tatliq»sözde qiyniding méni,
«inaq ötimiz »dégining qéni?!
Eqidemni bir-birlep buzdung,
Sen yénimgha kelgendin béri...
Muxemmes:
Beshlik digen sözbolup, bu shé'ir sheklide birinchi koblitning besh misrasining hemmisi qapiydash,ikkinchi koblittin bashlap aldinqi töt misrasi qapiydash beshinchi misrasi birinchi koblitning qapiyesige qapiydash bolidu.
Misal:
Ömür menzilide izlep ghubarsiz chin heqiqetni ,
Qelenderdek kizip yürdüm chikip mingbir musheqqetni .
We likin yoq iken tüz yol tépishta üshbu meqsetni ,
Téngirqap ötti köp ömrüm chüshenmey siru hékmetni ,
Ishit dilber , bayan eylep sanga bu heqte söhbetni.
Tughulghan ikki mö'imindin , ötüp ellikte sekkiz yil ,
Yekünlesh sa'iti yetti ömürni emdi estayidil .
Nezer salsaq bésip ötken yolumgha bolmayin ghapil ,
Aqur köz yashlirim goya bolup értish we yaki nil ,
Jahanda chekmigey héchkim miningdek köp nadametni .
Ya heqqe etmidim qulluq , ya elge qilmidim xizmet ,
Béghimgha küz yitip keldi , qolumdin ketti köp purset ,
Hemishe örtiban dilni yélinjap bir elem - hesret ,
Azaplap kécheyu - kündüz qilur janimni bitaqet ,
Rawadur qanchilik qilsam özümge doq malametni .
...
(abduréhim ötkür shé'iri «ömür heqqide muxemmes»din)
Texmis:
Muxemmesning yene bir shekli bolup,buningda özi hörmet qilidighan yaki pikirdash bashqa sha'irning ghezilidin ikki misrani élip ,buninggha mezmun we shekli oxshash bolghan üch misrani qoshup yazidu. Qapiye jehette muxemmes shekli bilen oxshash bolidu.
Museddes:
Altilik digen söz.Shé'irning her bir kobliti 6 misrasin tüzilidu.Birinchi koblittiki 6 misraning hemmisi qapiydash bolidu.Ikkinchi koblittiki aldinqi 5 misra bir qapiydash, 6-misrasi birinchi koblittiki qapiye bilen qapiydash kélidu.
Musemmen:
Sekkizlik digen söz bolup,her koblittiki 1-,3-,5-misraliri bir qapiydash,2-,4-,6-misraliri bir qapiydash kélip,axirqi ikki misrasi(7-,8-misraliri) yene bashqiche qapiydash kélidu.Bu shekilni barmaq wezinde yazsimu,aruz wezinde yazsimu bolidu.
Muselles:
Uch qat uch qirliq digen menide bolup,her kobliti 3 misradin terkib tapidu.Birinchi koblitining hemme misrasi qapiydash bolidu,ikkinchi koblttin bashlap aldinqi ikki misra birxil qapiyede 3-misrasi birinchi koblit bilen qapiyedash bolidu.
Yene birxil shekli bolsa 1- we 3-misrasi qapiydash,2-misrasi bilen kiyinki koblitning 1-,3- misrasi qapiydash kélidu.Bu shekil anche köp ishlitilmeydu.
Terji' bent:
Bu altilik yaki sekkizlik bolup,birinchi koblittiki hemme misralar qapiydash kélidu.Lékin eng axirqi ikki misra kiyinki koblittin bashlap tekralinidu.Aldinqi 4 misra yaki 6 misra bir qapiydash kélidu.8 misraliq shé'irda tunji koblitta aldinqi 6 misra qapiydash kélip terji' qilin'ghan ikki misra ayrim qapiylensimu bolidu.
Mustehzad:
Her misra axirigha ayrim qoshulghan söz yaki ibare bolup,pütün misrani kücheytish yaki toluqlash rolini oynaydu.Her ikki misra qapiydash kélidu,ulargha ulan'ghan «mustehzad»qismimu öz aldigha ayrim qapiydash kélidu.Bundaq shé'irlar köpinche aruz wezin sheklide yézilidu.
Misal:
Qoral qilip chokini, bomba qilip shishini,
Romka bilen atimiz.
Akup qilip ériqni, tangduralmay yériqni,
Yol boyida yatimiz.
(tursunbeg ibrahim taymas shé'iri «meyxorlar marshi»din)
Chachma shé'ir:
Erkin shé'ir depmu atilidu,lékin uningdimu melum wezin,qapiye,turaq bolidu.
Misal:
Erde qilich yoq,
Teqwadar,danishmen,kilishken likin.
Qizda haya yoq,
«hemra xénim»dek oynaydu erkin.
Üstiwash pakiz,meynet rohiyet,
Bilmidim bu nime alamet!!!
...
(e.Muhemmet erkzat shé'iri «mana shu jahanning epti»din)
Mersiye:
Yigha qayghu digen menilerde bolup bu shé'ir köpinche bamaq wezinidin,shuningdek aruz weznining herqandaq behridin,mesnewi yaki murebbe shekilliridin paydilinip yézilsimu bolidu.Muxemmes sheklide bolsimu bolidu.
Qeside:
Maxtash,medhiylesh yaki qayghurush,nesihetkoyluq mezmunida yézilghan bir zhanir.Köpinche biyt shekilde ikkilik yaki mesnewi usulda,aruz wezinde yézilip 15 20 béyttin kem bolmaydu.
Ballada:
Shé'ir bilen yézilghan kichikkine qisse.
Saqiname:
Sharab tutquchigha béghishlap yézilghan démektur.Köpinche ikkilik béyt sheklide iruz wezindin paydilnip yézilidu.
Dastan:
Nezme-shé'ir sheklide yézilghan hékaye,sergüzesht,tarix-tezkire we terjimhal démektur.Misal: abduréhim ötkür ependimning «ulugh ana heqqide chöchek» dastanigha oxshash.
Muweshsheh :
Birinchi misradin bashlap hemme taq sanliq misralarning bash heripini qoshsa sha'irning yushurghan sözi kélip chiqidu.
Musha'ire:
Shé'ir éytishish yeni ikki yaki birnechche sha'irning bir birige jawaben yaki masliship shé'ir éytishishini körsitidu.Bir nechche sha'ir yighilip teyyar shé'irlirini oqushsimu bolidu.
2009-yil 4-ayning 25-küni
Calendar
Sun Sep 13 2015, 15:12 by 
Mawzu: Uyghur shé'iriyitining shekli we türliri 