"Yaxshi Esker Shiweyk" Romanidin

Tizimlatqan Waqti : 2010-10-21

…udulida chirayidin muz yéghip turghan bir ghojam emeldarliq kibrisi bilen olturatti. U xuddi Robinlisning jinayetchiler ishi yézilghan kitabidin hazir chachrap chiqqandekla elpazda idi.

-- Men bir tépishmaq dep bérey, janaplar tépip béqishsila: üch qewetlik bir binaning her bir qewitide sekkizdin derize bar. Ögziside ikki dane üch burjeklik turxun bar. Her bir qewitige ikkidin méhman chüshken, undaq bolsa ependiler, manga jawab béringlarchu, bu binaning derwaziwenining momisi qachan ölgen?

… Héchnéme qilmamsiler? U yaqta bireylen téxi birnémilerni manga shiltip chaynawatidu téxi, ata-anisi uni köshesh üchünla béqip chong qilghandek…

Shiweyk Brank alghach kelgen jigerning hemmisini uninggha tashlap berdi. It uni purapmu qoymidi. Peqet yirgin’gen qiyapette bir qarap qoydi-de, yene bu ikkeylen’ge qarap yatti. Uning közliridin: “He, men yep körgen. Özünglar yenglar” dégendek mene chiqip turatti.

--- U xorek tartiwatidu,--dédi Shiweyk.—men hödde qilalaymenki, u chüshidimu haraq ichiwatsa kérek.

Buni oqup körgen kishige xuddi Chéx qisimlirining mezkur aptorining özige dexli-terüz qilip, uni urup yiqitip, ötük bilen dessep-cheylep tashlighandek, u bolsa bir awazi asmanda, bir awazi yerde warqirap yürgendek, bashqilar uning ingrashlirini téz yézish usuli bilen xatirilep alghandek tuyulatti.
«Shaboran» géziti mundaq dep ingraytti: ...

Kalining göshini qaynatqanséri söngeklirige shunchilik chapliship qaldiki, xuddi ömrining yérimi hökümet alaqilirini yézish bilen ötken, qorsiqi arxip matériyallar bilen tolghan melum bir emeldardekla hem temsiz, hem qattiq bir nersige aylinip qaldi.

Eng axirida Shiweyk léytnat Rukisqa:
--- Bashliq, ish qamlashmay qaldi. Kalining göshi shunchilik qattiqki, uning bilen eynekni késish mumkin. Ashpezler tétip baqmaq bolup, bir parche göshni shundaq bir chishleptiken, Ayhay! Chishlirining bari tökülüp kétiptu,--dédi.

--Bu kalini,--dep söz bashlidi Shiweyk,--satqan igisi bilen qoshup ikki hepte achchiqsugha chilap qoyidighan ishkenduq.

…Yer animiz, silerni beribir yutup kétidu. Héchnéme zaye bolup ketmeydu. Söngekliringlar üstidin baraqsan bolup qapqara bughdaylar ösüp chiqidu, bu bughdaylarning unidin yene yéngi eskerlerge bolka pishurulidu. Éhtimal bu eskerlermu xuddi silerge oxshashla narazi bolup ghotuldishi mumkin.

U gerche qoshun’gha kirishtin ilgiri ottura mektepte matématikidin ders ötken bolsimu, poyizdin kem chiqqan bir wagonning nege yoqalghanliqini zadila bilelmey béshi qétip turatti. Uningdin bashqa u awwalqi istansida bir royxet deptirini tapshurup alghan bolsimu, royxet bilen Bidyiwiste poyizgha chiqqan jengchi-ofitsérlarning sanini toghra chiqiralmay jéni chiqiwatatti.

Eger konsérwa tarqitilghan bolsidi, nezir-nuzretmu qilmighan bolatti. Yaki mundaqchisige éytsaq, aydalada nezir-nuzret qilish—konsérwa normisining ornini bésish üchün idi.
Heqiqeten gösh konsérwasining ornigha Pop Ibr kelgen idi.

Men ezeldin héchqandaq kishining malaylar heqqide bir parche kitab yézip baqmighanliqi- gha ejeblinettim! Eger yézip chiqqanliri bolidighan bolsa, u Torodoni qorshawgha élish jéngide Almawérliq giraf Férnandoning öz maliyini héchqandaq tuzlimayla yewetken ishini jezmen öz ichige alghan bolatti. Giraf özining «Eslimilirim»ide bu jeryanni teswirlep ötken idi hemde u: Maliyimning göshi temlik, yumshaq iken, gerche göshide singir göshliri köp bolsimu, temi toxu göshi bilen ishek göshining otturisidiki göshtek tétiydiken, dégenidi.

Ular Shiweytkning béshidin ayighighiche bir qur örüp-chörüp axturup, bir dane mushtek we serenggidin bashqa héchnémini tapalmidi. Shuning bilen shünggen yene mundaq dep soridi:
--- Yanchuqliringda néme üchün héchnéme yoqluqini bizge dep ber!
--- Manga héchnéme kérek emes-de!

Yérim saettin kéyin, toyup kérilip ketken Shiweyk bu yerge epkirilgendin kéyin, shünggen uningdin:
--He! Qandaq, toydungmu?—dep soridi.
--He! Yaman emes. Kapustisi azraq bolup qaptu. Emma bunimu yaman dégili bolmaydu, méning kélishimdin xewiringlar bolmighan-de. Gösh obdan iken, men késip éytalaymenki, sürlen’gen. Jezmen öyde sürlen’gen bolsa kérek. Héliqi wino qoshulghan chayni ichip xéli rahetlinip qaldim.

Aptori: Yaroslaw Hasék (Chéxiye)