Alwun
Tizimlatqan Waqti : 2010-10-21
 | |  Méning «Unwan»lirim | |
Men kichikimde «saq ademnimu her qétim sarang dése, bir chishlem göshi sarang bolidu» dégen gepmi anglighanidim. Eger adem rasttinla dégen gepke asasen özgirip mangidighan ish bolsa, méning bir qoshumche kespim tüpeyli, yaxshi déyilgen waqtim nahayiti köp boldi. Uning üstige, bu mewsum kirgendin buyan, 200 teqdirname, 17 lewhege xet yézish, qélin 4-5 kitab bolghidek originalni neshriyat telipi boyiche köchürüsh hem dersning éghirliqidin, beden éghirliqim eslidiki 61 kilogiramdin biraqla 2 kilogiram yéniklep kétiptu. Buning bilen göshümmu körünerlik aziyip, yüzde-yüz yaxshi bolushum xélila ilgiri sürüldi, bir chishlemdin bolghandimu, késip éytimenki, bu chaghqiche yaxshi emes dégüdek yérim qalmidi!
Men yaxshi bolushning bundaq asasn yoligha «U edebiy ijadiyet sépige xuddi qonaqliqqa mozay kirgendek bösüp kirip keldi» déyilgendikidek kirip kelmigenidim.
Men adettikidek chüshlük dem élish waqtidin paydilinip, birqanche pilakatni yézishning xatirisi bolghan siyah yuqundilirini yuyup bolup, parta yénigha kélishim bilen:
---Palani bashqarmidin bir kishi 9 wéwiskigha xet yazdurush üchün séni izdep keptiken, «Ete chüshtin kéyin tekshürush ömiki kélishtin burun püttürüwétidighan ish idi» dégendek qilidu, -- dégen xewerni anglaymen.
Shundaq qilip, izdep kelgüchining peqet bir qétimla izdep kelginige qarimay: «Yaxshi uka, yaxshi… men sizni nahayiti köp izdep kettim» dep yélimdek yépishiwélishi bilen kech saet 10-11 lergiche ishlep, shuningdin kéyin derslerni birer-ikki saet tekrarlap qoyup, andin uyqugha kétimen. Chünki ete muellim ders sorisa, «Yaxshi, yaxshi… rehmet uka» dégen jawabni bergilili bolmaydu-de.
Oqughuchiliq hayat – eng untulghusiz, qaynaq, lérikiliq hayat déyishidu. Éyigha 15 kilogi - ramliq bughday nan normisidin tashqiri, bughday söz bilen normisiz teminlinip turidighan yaxshi kishi üchün éytqanda, oqush püttürgendin kéyinki turmushmu, aldinqisidin anche perqlinip ketmeydu. Buning üchün péqir yénila özini misal qilip élishqa teyyar.
Ishxanidiki ishlarni bir qur bashqa épchiqip qoyup, birnechche waqittin béri yézishni pilan lap yürgen ilmiy maqale üchün emdila matériyal körüshke bashlishing bilen téléfon jiringlaydu:
-- Wey, gaz ponkitimu?
--Kechürüng appay, téléfon urghan yéringiz gaz ponkiti bolmay, gaz ochaqmu xéli jiddiy bolghan orun…
Téléfon urghuchi appaymu yaki ap’aq qizmu, bu teripini xuda özi bilidu. Yaxshi adem bashqi- larni hörmet qilishi qilishi kérek bolghini üchünla «appay» dégen söz qoshulup ketti.
Busi – téléfonlarning birinchi xili. Shuningdinkéyin choqum élishqa tégishlik bolghan ikkinchi xili kélidu:
-- Wey, xxx ishxanimu? Sadiqjan barmu?
-- Xosh, del Sadiqjanning özige sözlewatisiz ependim, birer ish barmidi?
Méni sorighan iken, néme ish barliqini sorimisammu bilimen, belkim umu bashqilardek «Bu bölümde tamaka chékish men’iy qilinidu» dégen xettin birnechche nusxa hem waqti kelgende hajetxanining ishikige «shaqqide» chaplap qoyush üchün «su toxtap qélish sewebi bilen mezkur xala jay ajayip sésiqchiliqqa sewebchi bolup, waqitliq taqap qoyuldi, su yoli rawanlashturulup bolghiche birqanche qedemni artuq bésishingizgha toghra kélidu» déyilidighan, turuba süyi xizmetchilirining xizmettiki ilgharliq namigha tesir yetküzidighan mezmun diki xettin birnechche nusxa yazduruwélishqa chaqirghandu. “Akam” bolush süpiti bilen «yaxshi uka»”gha rehmetnimu ayap olturmasliqi éniq. Shuning üchün deymenki, eger sawabliq üchün teqwadar éghizlardin chiqqan Ereb tilidiki medhiyilerla inawetlik bolmighinida, men üchün u alemning ghémini yéyishningmu hajiti qalmighan bolatti.
Emma, nöwiti kelgende kishilirimizde manga oxshash barghanséri dangqi chiqiwatqan kishilerning gheywitini qilghuchilarningmu bolidighanliqini yoshurup ketsem, «yaxshi» dégen namimgha yalghanchiliq perdisi saye tashlighan bolidu.
--Xet yazimen dep kiyimlirimu sir yuqi yüridighan héliqi adashmu, -- deydu özini Ziyaret Wolqanof dep atiwalghan qandaqtur bireylen aghiyniliri bilen rumka aylanduruwétip, -- oquwatqan chéghidin tartipla xet yazimen dep aldirapla yüridighan. Hazirmu birersi kélip: «He, méning pa- lanchidin nerim kem iken, némishqa uninggha yézip bérip, manga kelgende bundaq?» désila gep qilalmay, kelgen ishni qiliwérip, yürgen qizi bilen uchrishishqa wedili -ship qoyghan yerge köp qétim kéchikkini üchün uningdinmu ayriliptu. Uninggha «jiddiy ish» tapshurghanlargha kelsek, ularning birmumchiliri uninggha taghni körsitip qoyup, baghda öz ishini qilidu yaki bizge oxshash botulkidin dem tartqili baridu… qolidin bashqa ish kelmi -gendikin qandaq qilidu. Qarap béqip xu- daya towa, deysen…
Ömrümde salamsliship körmigen nediki «Wolqanof»ning méning gheywitimni qilghinini qarang. Men bolsam birqanche qétim «Heqqingizdin obdan razi qilimiz obdan uka, xatirjem bolung!» dep turup talay ishlirini qilduruwélip, ish tügigende mikiyini bilen kétiwatqan xorazdek gidiyip ötüp kétiwatqanlarningmu gheywitini qilmighanmen. Peqet: «kishiler heq bermisimu, yalghan éytmisa bolatti» dep oylap qoyimen.
Aliy mektepke deslep kelginimde aldini élishni oylighan bolsammu, yuqiriqidek aldirashchiliqlar tüpeyli, «chet el tilidin qaysini bilidu», «qandaq eserliri bar» dep sorilidighan unwan bahalash jedwilining katekchiliri bosh qéliwérip, «unwani» dégen katekchiningmu dawamliq quruq qélishigha sewebchi boluwatqan bolsimu, bashqilar teripidin bérilgen «yaxshi» dégen kénishkisiz unwanim bilen könglüm toq. Eger birawlar manga:
--Aliy mektepte oqughininggha jawaben, ijadiyet bilen éytishmamsiz? – dégidek bolsa, jawab bérishke aldirimayman.
Alem dégende heyran qalmasliqinggha tégishlik bolghan talay ishlar we shundaq kishiler bolidu, birinchi qétim méngishida, harwisini aqquzup ketken östengni mehellisige bérip:
--Suning ulughluqini néme deysen emdi…-- dep turup, chish tüwige naswal tashliwalghandin kéyin, sözliridiki barliq “s”larni “sh”gha aylandurup sözlep, birmunche teswirlep béridu. Birnechche waqittin kéyin «he-hu» qiliship, östengge epkeshtek lingship turidighan tar yaghach köwrüktin birni salidu. Ene shu köwrük arqiliq bazardin ekelgen sémontlirini awaylap ötküzüwélip, «xudagha shükri» dep qoyup, özining ikki parche kigiz ornidek köktatliqini sughiridighan ériqchisigha chirayliq qilip chong sémont köwrüktin birni salghandin kéyin, héliqi östengde éqip ketken rehmetlikler heqqide öz köwrüki üstide olturup hékaye éytishqa bashlaydu.
Aldirimastin hékayimu éyttuq. Emdi tetqiqat bilen shughullinishimni ümid qilghan héliqi dos- tumgha jawab bériwétey: Men “yaxshi” degen unwanni alghinimdin kéyinmu dawamliq yaxshi déyiliwérip, pat arida gézitlerning bir burjikige ramkigha élinip «Dunya boyiche eng…» déyili -dighan shey’iler qataridin orun alidighan boldum, dep oylap yürettim. Emma beziler “yaxshi” dégen nam konirap qaldi dep qarap, yéngidin “mutexessis” deydighan gepni chiqiriwaldi. Eger rasttinla “yaxshi”liq bilen “mutexessis”lik méningde teng jemlineligen bolsa qaltis ish bolatti. Shundaqtimu 20-esrning 80-yilliridiki Uyghur yigitige xas ümidwarliq bilen, bezilerning öz xahishliri helekchilikide qandaq qilip sözler xaminidin ügüt élip tügmenge salidighinini tetqiq qilip yürüp, mutexessis bolup qalsam ejep emes, dep oylaymen. |
|
Calendar
Sun Sep 13 2015, 15:12 by 
