Romandiki bisharet
« taytanik » namliq paraxod duch kelgen paji'elik teqdir heqqidiki hékaye sansizlighan kishilerning qelbini lerzige sélip, bu heqtiki dunyani zilzilige keltürgen holliywod filimi téxiche kishilerning ésidin kötürülüp ketkini yoq. Emma bu paji'e en'gliye yazghuchisi morgan robsonning bisharitimu yaki bir tesaddipiyliqmu? «taytan» namiliq derijidin tashqiri heshemetlik paraxod holliywod derijidin tashqiri heshemetlik paraxod «taytanik» ning chöküp kétish paji'esini apet xaraktérlik muhebbet filimi qilip ishlep dunyani bir mehel zilzilige salghan idi. Bu paji'e heqqide 19-esirning axirqi mezgilide, yeni paji'e yüz bérishtin 14 yil burun shundaq bir paji'ening yüz bérishidin bisharet bérilgen idi. En'gliye yazghuchisi morgan robson 1898-yili neshr qilin'ghan« bihude awarichiliq » namliq romanida kishiler teripidin« menggü chökmes paraxod » dep terplen'gen nahayiti heshemetlik hem ghayet chong bir paraxodni teswirligen. Romandiki «taytan» namliq bu paraxod tunji qétim en'gliyide déngizgha chüshürülüp atlantik okyanning qarishi qirghiqidiki amérikigha yolgha chiqqan. Romanda bu paraxod insaniyetning déngiz qatnishi tarixidiki eng chong, eng heshemetlik paraxod qilip teswirlen'gen, paraxod eyni chaghdiki pen-téxnika yéngiliqliri we dunyada barliki barliq heshemetlik esliheler bilen bézelgen, romanda bu paraxodning yoluchilirining mutleq köp qisimi yuqiri tebeqe aqsongekliri qilip teswirlen'gen bolup, ular bu okyan sepiride paraxodttiki heshemetlerdin behr-hozur élip mangghan. Halbuki bu paraxod özining tunji qatnishida muztaghqa duch kélip paji'elik halda chöküp ketken, nurghun yoluchi bu paji'ede ölgen. Ré'alliqqa aylan'ghan bisharet romandiki bu paji'ening 14 yildin kéyin ré'alliqqa aylinidighanliqi héchkimning xiyaligha kelmigen. 1912-yili 4-ayning 4-küni kéchide, shu chaghdiki dunya boyiche eng chong, eng heshemetlik sanalghan «taytanik» namliq paraxod shimaliy atlantik okyanda muz taghqa soqulup chöküp ketti. Paji'e yüz bergendin kéyin beziler morgan robsonning 14 yil burun neshr qilin'ghan romanini eske élishti. Ular romanni estayidil oqup chiqip heyran qélishti. Ré'alliqtiki «taytanik» bilen romandiki «taytan» nam jehettin azraqla perq qilghandin bashqa, yene nurghun jehette oxshashliqlargha ige bolup chiqti: her ikki paraxod tunji qétim déngizgha chüshürülgende chöküp ketken, sewebi oxshashla muz taghqa soqulghan, chöküp ketken orun oxshashla shimaliy atlantik okyan bolghan. Her ikki paraxod oxshashla 4-ayning béshida déngizgha sélin'ghan, seper liniyisi oxshashla en'gliye-amérika bolghan. Romandiki «taytan» da yoluchi 3000 adem qilip teswirlen'gen, ré'alliqtiki «taytanik» tiki yoluchimu nechchila adem kem 3000 idi. «taytan» ning tesewwurdiki éghirliqi 70 ming tonna bolghan bolsa, «taytanik» namliq paraxodning emeliy éghirliqi 66 ming tonna idi. «taytan» ning uzunluqi 244 métir qilip teswirlen'gen bolsa, «taytanik» namliq paraxodning uzunluqi bolsa 244 métirdin nechche 10 santimétir uzun bolghan. Her ikki paraxodning roli üch bolghan, muz taghqa soqulup ketken chaghdiki sa'etlik sür'iti 11 ming 500 métir bolghan. Yene bir oxshashliq shu bolghanki, her ikki paraxodtiki ölüm-yétimning éghir bolush sewebi paraxodtiki qutquzush qolwaqlirining yétishmesliki bolghan. Kishiler «nyu-york waqt géziti» de «taytanik» namliq paraxod chöküp kétish heqqidiki xewer bésilghandin kéyin, morgan robsonning romanidiki weqeliklerni esleshken we yuqiriqi oxshashliqlarni sélishturush jeryanida, romanda teswirlen'gen barliq tepsilatlarningmu ré'alliqtiki paraxodta yüz bergenlikini bayqashqan. Démek, romandiki hékayini 14 yil kéyin yüz bergen «taytanik» namliq paraxodning chöküp kétish weqesining eynen teswiri, déyishke bolidu. Ejeba bu bir tesadipiyliqmidu ? Buninggha heqiqeten ademning ishen'güsi kelmeydu.

Choghyalinla (ajayibla )weqe iken bu !