Alwun
Tizimlatqan Waqti : 2010-10-21
 | |  Ablayofning Külidighan Chaghliri | |
U sinipimizda arqigha mayilraq otturida mangidighanliqigha qarimay, “pozur” kiyinip yürüshi, salmaq qedem tashlishi bilen bashqilar teripidin qaltisken déyilidighanliqigha guman qilmaytti. Qiyapitige maslashturup, sözliride özini béqip chong qilghan momisining teleppuzi we yerlik shéwisi arilap qalidighanliqigha qarimay, nezeriyiwiy kitabning qaysibir betidin hazirla sérilip chüshkendek qilip: “Aldirighan halda peshtaqtin chüshüp kétiwatattim, arqamdin biraw chaqiridu, qarisam hammachamning küyösi kepqaptiken…” dep sözleytti. Uningche «söngek» dégen medeniy, yéqimliq söz turghan yerde «ustixan» dégen sözni ishlitish sözligüchining konigha ésiliwalidighanliqidin dérek béretti. Yene kélip, sözler taza jayigha chüshüp ketmisimu, «medeniy» atalghularning ishlitilishi shu kishini bilimlik qilip körsiteleytti. Bu qarash--«sodam aqsila boldi» dep, sözge diqqet qilmay, höl üzümni «putoger» (Xenzuche quruq üzüm dégen söz) dep satidighan baqqallarning qarishigha oxshiship kétetti.
Yuqiriqi qarashlirigha muwapiq, biz dostimizni «Ablayof» dep qoyimiz.
Ablayofning yuqiriqidek qiyapetlirini dawam qildurushi üchün kéreklik bolghan lazimetliklerning hemmisi uning sériq bilen jigerreng sirda alachipar qilip sirlan’ghan sanduqigha jaylashqan. Chaqqanliq bilen ishlitilip, igisining puxtiliqi tüpeyli, birer qétim ochuq qalmaydighan bu sanduq öz ichide nurghun nersilerni saqlaydu. Mesilen, yüz sopuni, kir sopuni, yüz méyi, ayagh méyi, bashqilar “puli yoqluqidin” alalmaydighan, gézitke oralghan ikki jüp ayagh, ular bilen yandiship nan-toqach, gazir-purchaq… dégendekler. Bu yémishler ayagh, shepke, löngge dégendekler bilen jughrapiyilik jehettin bir yerde bolghanliqi, igisining tolimu tertiplik bolup, bashqilardek qoligha kirgenliki yémekliklerni chong dastixan’gha töküp «tertipsiz nezir» qiliwétidighan aditi bolmighanliqi seweblik, «toqachlar köküsh paxta ishlepchiqarghan’gha qeder yep bolalmapsiz-de, qérindishim Ablayof!» déyilidighan chaghqa qeder derizidin tashlinishni kütüp turatti. Bundaq geplerge yataqdashlar kületti, Ablayof bolsa salmaqliqni saqlaytti -- külmeytti. Eger bireylen «palani sawaqdash ilmiy maqale yézip pus- tani muellimge körsitiptiken, yaxshi bahalaptu» dégidek bolsa:
--Tégi-tektidin alghanda, -- dep söz qisturatti Ablayof.—Uningdimu héchqandaq alahidilik yoq, bu- ni qabiliyet dégendin köre, amet dep atighan tüzükrek…
Déginimizdek, Ablayof salmaq yigit, u «Ikki baygha Bir Malay» dégen komédiyini tunji qétim kör gen chéghidimu, külüshni edebsizlik dep bildimu, ishqilip külmigen, tiyatirxanidiki köpchilikke jör bolmighan idi. Emma siz hemmining aldida kétiwatqan elachi sawaqdash Eli yaki Welining top oyna - wétip putini qayriwalghanliqi yaki bolmisa kechlik öginishtin qaytiwétip éhtiyatsizliqtin turuba yoligha chüshüp kétip, péshanisini yériwalghanliqi üchün derske qatnishalmighili 3 kün bolghanliqini sözlep bersingiz, kütülmigende shundaq külüshke bashlayduki, özingizning qachanlarda néme sewebtin bundaq bérilip külüp baqqanliqingiz heqqidiki esleshliringiz bilen köz aldingizdiki körünüshke bolghan heyranliqingiz ariliship kétip, derhal birnéme déyelmey qalisiz. Eger yene ulapla qandaqtur Nur memet yaki Yarmemet yéngi kiyimini kiyip kochida kétiwatqinida, kepsiz shuntekler atqan pojangzida kastyumining gholi köyüp. Heriler ghajap ketken qeghezdek bolup qaptu, dégendek birer sözni éytip bersingiz, külkidin peyda bolghan yashni sürtüsh üchün qolyaghliqni yene bir qétim ishlitishige toghra kéletti.
Uninggha köpligen sawaqdashlarning arilashmasliq pozitsiyisini tutatti. Bu ehwalni u: “Chünki men bashqilarning ichki mahiyitini asanla bayqap qalimen, u guylar bolsa, sirlirining ashkarilinip qélishidin ensirep mendin yiraqlishidu” dep chüshendüretti.
Dégen bilen, mahiyetni asan bayqap qalghuchi oqush püttüridighan yili edeb-qaidige alahide éti -bar berdi, buning bilen hetta yéngi qaidilermu namayish qilinishqa bashlidi. Her qétimliq derste bash qa sawaqdashlar orunlirida teqlinip oqutquchini qarshi alsa, u ayrim halda, ishik aldida oqutquchi bilen bir-ikki éghiz paranglishiwélishni qoldin bermeytti. Siyasiy yétekchige sinipta “bolghan” we “boluwatqan” ishlardin waqti-waqtida “Inkas”, “xewer”lerni yetküzüshni untup qalmaytti.
Yuqiriqidek bolsimu, u ustazlar teripidin kütkinidek bahagha érishelmigenlikini tuyup qaldimu, ey- tawur shapashlashta yuqiri pellige yetti, hetta özi bérip baqmighan binalarni sürüshtürüp yürüp, Pa - lanof, Pustanof dep atilidighan bashliqlarning aldida qanche qétimlap külgenlikini bilgili bolmaytti.
--Shu künlerde,--dédi uni arzu qilghan kespige tonushturghuchilardin biri,--Ablayof dégining xuddi méning toxuyum idi, künlüki seher kélip oyghitatti. Bundaq waqitta deydighan gépi we qiyapitini özi - ngiz perez qilalaysiz…
--Buradirimizning qandaq chaghlarda qandaq uslubta külidighanliqini taza bilidikensiz-de? Dégen gépimge qarita:
--Emma-lékin,-- dep qaldi héliqi kishi,--bu soltek aldimdin ötüwélipla gédiyiwélip, hetta ishikimning qayaqqa qaraydighanliqinimu bilmes bolup ketti…
|
|
Calendar
Sun Sep 13 2015, 15:12 by 
